Fototerapi nedir? 2.735 kere okundu.
Fototerapi, ışık kullanarak bir dizi sağlık sorununun tedavi edilmesi veya semptomlarının hafifletilmesi amacıyla kullanılan etkili bir tıbbi tedavi yöntemidir. Bu yöntem özellikle cilt sorunları, psikiyatrik bozukluklar ve biyolojik ritim bozukluklarının tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Fototerapi, profesyoneller tarafından denetlenmekte ve özel ışık kaynakları kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
Fototerapi Nedir?
Özellikle ultraviyole (UV) ışık kullanarak birçok sağlık sorununun tedavi edilmesi veya semptomların hafifletilmesi amacıyla kullanılan tıbbi bir tedavi yöntemidir. Işığın bu tür tedavide kullanılması, vücudun biyolojik ritimlerini ve kimyasal reaksiyonlarını etkileyebilmektedir.
Fototerapi, "ışık terapisi" veya "ışık tedavisi" olarak da bilinmektedir.
Fototerapinin Kullanıldığı Alanlar Nelerdir?
Fototerapi, birçok farklı sağlık sorununun tedavisinde etkili olabilmektedir. Yaygın olarak kullanıldığı alanlar aşağıdaki gibidir:
- Cilt Sorunları: Fototerapi, birçok cilt sorununun tedavisinde etkili bir yöntemdir. Özellikle sedef hastalığı (psoriazis), egzama ve vitiligo benzeri rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
- Yenidoğan Sarılığı: Fototerapi, yenidoğan bebeklerde görülen sarılığı tedavi etmek için yaygın bir yöntemdir. Işık kaynağı, bebeklerin ciltleri üzerine hafif maruziyet sağlayarak bilirubin seviyelerini düşürmeye yardımcı olmaktadır.
- Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu (SAD): Mevsimsel değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan depresyon semptomlarını hafifletmek için kullanılmaktadır. Bu tedavi, özellikle kış aylarında güneş ışığına maruziyetin azaldığı bölgelerde etkilidir.
- Bipolar Bozukluk: Bazı durumlarda, bipolar bozukluğun tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle mani dönemlerinin yoğun olduğu zamanlarda ışığa maruziyetin düzenlenmesi amacıyla kullanılmaktadır.
- Diğer Psikiyatrik Bozukluklar: Uyku düzeni bozuklukları, anksiyete ve diğer psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde de etkili olabilmektedir.
- Deri Kanseri: Bazı deri kanseri türlerinin tedavisinde de kullanılmaktadır.
Fototerapi Nasıl Etki Eder?
Ultraviyole ışınlarının hücre turnoverını yavaşlatma, derideki immün hücreleri baskılama, inflamasyonu azaltarak iyileşmeyi hızlandırma, kaşıntıyı azaltma özelliklerinden ötürü cilt hastalıklarının tedavilerinde kullanılmaktadır.
UVA, UVB ışınları birlikte veya ayrı ayrı kullanılabilmektedir. İlaçlı, ilaçsız ve banyo fototerapi metodları vardır. Yavaş yavaş doz artırılarak derinin direnci artırılmaktadır. Tedavi öncesinde cilt tamamen temiz olmalıdır.
Uygulama sonrasında kızarıklık ve kaşıntı olmaması ve cildin rahatlatılması için nemlendiriciler kullanılabilmektedir. Dermatoloğunuzun önerisine göre beraber kullanılacak kremler reçete edilebilmektedir.
Fototerapi Hangi Cilt Hastalıklar için Uygulanır?
Psoriasis (sedef hastalığı), pitriasis likenoides, vitiligo, derinin T hücreli lenfoması (mikozis fungoides), saçkıran (alopesi areata) en sık kullanıldığı cilt hastalıklarıdır.
Fototerapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Nadiren güneş yanığı, kızarıklık, su toplaması ve ağrı izlenebilmektedir. Uzun süre kullanıldığında çillenmeyi, güneş lekelerini ve deri yaşlanmasını artırabilmektedir. Güneşe bağlı gelişebilen deri kanserlerini artırabilmektedir. Bu nedenle eğer yüzde hastalık yoksa yüz bölgesinin, meme uçlarının, 1,5 cm’den büyük benlerin ve genital bölgelerin fototerapi kabinine girmeden önce kapatılması (havlu, yara bandı vb.) önerilmektedir. Çok uzun süreler kullanıldığında nadiren katarakt gelişimini hızlandırabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Fototerapi Kimlere Uygulanmamalıdır?
Aktif deri kanseri olan kişilere, melanom hikayesi olan, ileri kataraktı bulunan, gebelik ve emzirme döneminde olan, güneşe karşı hassasiyeti olan kişiler fototerapiye kontrendikasyon teşkil etmektedir.
Fototerapinin Etkisi Ne Kadar Sürer?
Fototerapinin etkisi genellikle 6 – 8 seanstan sonra başlamaktadır. Dermatoloji uzmanının önerisine göre 3 – 12 aya kadar devam edilebilmektedir. Bazı cilt hastalıkları bir süre sonra tekrarlayabilmektedir. Bu durumda tedaviye tekrar başlanabilmekte veya başka bir tedaviye geçilebilmektedir.
Fototerapinin Maksimum Dozu Kaç Seanstır?
Toplam 200 seans üzeri yukarıda bahsedilen uzun dönem yan etkilerden korunmak amacıyla önerilmemektedir.
Fototerapi Tedavisi Görürken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Fototerapi tedavisi görürken güneşlenmek kesinlikle önerilmemektedir. Solaryum vb. yapay ışık kaynakları da önerilmemektedir. Sık uçuk çıkarıyorsanız bunu dermatoloğunuza bildiriniz. Yüzünüzde hastalık yoksa havluyla kapatmak veya güneş kremi uygulamak iyi bir seçenek olacaktır.
