Mantar hastalıkları 10.037 kere okundu.

Mantar hastalıkları, mantarlar tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır. Ayak mantarı, tırnak mantarı gibi pek çok çeşidi bulunmaktadır.
post

Mantar hastalıkları aslında mantarlar tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır ve birçok çeşidi bulunmaktadır. Yazımızda ciltte sıklıkla görülen mantar hastalıklarının neler olduğu ve bulguları hakkında merak ettiklerinizi öğrenebilirsiniz.

Mantar Hastalığı Türleri Nelerdir?

Mantar hastalıkları mantarlar tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır. Pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Ayak mantarı (Tinea pedis): Ayak mantarı toplumda oldukça yaygın görülen bir cilt enfeksiyonudur. Mantar, bir çeşit mikroptur ve genellikle sıcak ve nemli ortamda ürer. Birçok insan, hayat boyu en az bir defa ayak mantarı geçirir.

Tırnak mantarı (Onikomikoz): Tırnak mantarı uzun süre devam edebilen, tırnağın tamamının rengini ve şeklini bozabilen bir hastalıktır. Tedavisi zor olan bir mantar enfeksiyonudur.

Tinea versikolor: Tinea versikolor (pitriasis versicolor), malassezia furfur isimli küf mantarının deride yaptığı enfeksiyondur.

Mantar Hastalığı Bulguları Nelerdir?

Mantar hastalığı türlerine göre farklı bulgulara sahiptir. Bu bulgular aşağıdaki gibidir:

Ayak mantarı: Genellikle ayak parmak aralarında (özellikle son iki parmak arası) kaşıntılı kızarıklık ve çatlaklar şeklinde görülmektedir. Bazı durumlarda ayak tabanlarında pullanma veya su kabarcıkları da görülebilir. Tanısı muayene ile konulmaktadır. Gerekli durumlarda derinin yüzeyinden alınan kazıntı örneğinden mikroskopla mantar incelemesi yapılabilmektedir.

Tırnak mantarı: Genellikle tırnağın üst dış yarısından başlayan tırnak yatağından ayrışma, sıklıkla sarı-beyaz bazen de yeşil veya siyah kirli renk değişikliği, tırnağın kalınlaşması, şekil bozukluğu gibi bulguların biri veya birkaçı görülebilmektedir.

Tinea versikolor: Genellikle gövdede deriden koyu renkli (bazen de açık renkli), dağınık yerleşimli, yuvarlak şekilli lekeler şeklinde görülmektedir. Genellikle muayene ile tanı konur. Bazen ışık (wood) muayenesi veya deriden kazıntı alarak mikroskobik inceleme ile tanı konulabilmektedir.

Saçlı deri mantarı: Saçlı deride görülen mantar tipidir. Sıklıkla çocuklarda oluşur. Çocuklar birbirlerine bulaştırabilmektedir. Hayvanlardan insanlara veya insandan insana bulaşabilir. Kazıntı alarak veya muayeneyle tanı konur. Genellikle hap ile tedavi edilmektedir. İlaç en az 6 hafta tedavi kullanılmalıdır. Çoğu tipinde dökülen saçlar tamamen çıkar. Çok derin, tedavisiz kalmış, derin iltihaplarla seyreden bazı alt tiplerinde kalıcı saç kayıp alanları oluşabilmektedir.

Tinea kruris: Kasıklarda görülen mantar hastalığıdır. Islaklık, sürtünme ve sıcaktan dolayı gelişir. Bu nedenle kuru tutulması gerekmektedir. Genellikle krem tedavisi yeterli olmaktadır.

Mantar Hastalıkları Sebepleri Nelerdir?

Ayak mantarı: Nem, terleme ve havalanma azlığı, deri mantarının çoğalmasına elverişli bir ortam oluşturmaktadır. Bu nedenle ayaklar, mantarın üremesi için uygun ortamlardır.

Ayak mantarı bulaşıcıdır. Ortak kullanılan terliklerden veya ortak kullanılan alanlarda yere çıplak ayakla basma sonucu bulaşabilmektedir. Sıkı ayakkabı ve sentetik çoraplar, banyo sonrası ayakların kurulanmaması, ayak terlemesi gibi durumlar da mantarın üremesi için elverişli ortam hazırlamaktadır.

Tırnak mantarı: Bulaş yolu çevre kaynaklıdır. Ortak alanlarda (havuz, hamam gibi) çıplak ayakla yere basmakla ve ortak kullanılan terlikler veya ayakkabılar ile bulaşabilmektedir. Nemli ortam, enfeksiyonun şiddetini artırmaktadır.

Tinea versikolor: Bu mantar türü, sağlıklı insanlarda da cilt florasında yaşadığı için bulaşıcı değildir. Bu nedenle tinea versicoloru başkasından kapmış olamazsınız veya başkalarına bulaştıramazsınız.

Mantar Hastalıklarının Tedavisi

Ayak mantarı tedavisi: Antifungal (ayak mantarı ilacı olarak bilinir) kremler etkilidir. Kaşıntı, yanma gibi belirtileri hemen geçirmektedir. Dirençli durumlarda antifungal haplar reçete edilebilmektedir. Size reçete edilen krem ve hapların doğru kullanımı, hastalığın yinelememesi için çok önemlidir. Şikayetleriniz tamamen iyileşse bile enfeksiyon bir süre daha devam edebilir ve tedavinin tamamlanmadan bırakılması, nükslere neden olabilir.

Tırnak mantarı tedavisi: Tedavisi ayak mantarı ile benzerdir. Fakat tedavi süresi daha uzundur. Genellikle antifungal haplarla (tırnak mantarı ilacı olarak bilinir) ve tırnak cilaları ile tedavi edilir. En az 3 ay tedaviye devam edilmesi gerekmektedir.

Ayak ve tırnak mantarının tedavisi çok önemlidir. Çünkü mantar enfeksiyonu olan bölgelerde deri, bütünlüğünü kaybettiği için bakterilere giriş kapısı oluşturmakta, cilt altı enfeksiyonlara zemin hazırlamaktadır. Sık tekrarlayan cilt altı enfeksiyonları damarlarda kalıcı bozulmalara, kalıcı ödeme ve hareket kısıtlılığına neden olabilmektedir.

Tinea versikolor: Genellikle selenyum sülfit veya ketokonazol içeren şampuanların vücuda sürülüp 5-10 dk bekletilerek durulanması tedavi seçenekleri arasındadır. Ayrıca anti-fungal kremlerin günde iki defa 2-3 hafta kullanımı da tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır. Mevsim ve ortam değişikliğinde, sıcağın etkisi kalktığında kendiliğinden de iyileşebilmektedir. Sürme tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda antifungal haplar da kullanılabilmektedir.

Mantar Hastalıkları İçin Öneriler

Aşağıda belirtilen basit kurallara uyarak ayak mantarından korunmanız mümkündür.

  • Ayağınızı yıkadıktan sonra, özellikle parmak aralarınızı çok iyi kurulayın.
  • Özellikle yazın, sıkı ayakkabı ve çorap giymeyin. Sandalet vb. yazın sıcak havalar için en uygun seçenektir.
  • Ayaklarınızı terleten kapalı ayakkabıları tercih etmeyin.
  • Teri emebilecek pamuklu çoraplar tercih edin. Ayrıca günlük olarak veya ıslaklık hissettiğinizde çoraplarınızı değiştirin.
  • Yazın ayaklarınızı ve ayakkabılarınızı mantara karşı etkili pudralarla pudralayın.

Tinea versikolordan korunmak için;

  • Sıkı olmayan kıyafetler tercih edin.
  • Güneşten korunun. Çünkü güneşte lekeler belirginleşmektedir.
  • Yağlı içerikli vücut yağlarından kaçının.
  • Sık tekrarladığı dönemlerde koruyucu olarak selenyum sülfit veya ketokonazol içeren şampuanlar kullanabilirsiniz.

Unutmayınız, burada bahsedilen durumlar en sık görülen yüzeyel mantar enfeksiyonlarıdır. Bunun dışında ciltte yerleşebilen birçok mantar türü bulunmaktadır. Bazı mantar enfeksiyonları kalıcı sakatlıklara dahi yol açabilmektedir. Bu nedenle doktorunuza danışmadan kendi hastalığınıza ait teşhis ve tedavi yaklaşımlarından kaçınınız. Mantar hastalıkları şüpheniz varsa doktorunuza danışınız.