Sedef Hastalığı (Psoriasis) 2.905 kere okundu.

Sedef hastalığı cilt üzerinde sedef rengi pullarla kaplı kızarıklıklar şeklinde ortaya çıkan kronik bir cilt hastalığıdır. Derinin normal fonksiyonunun bozulması sonucunda oluşur.

Sedef Hastalığı

Normal şartlarda bir deri hücresinin oluşarak olgunlaşması ve deri yüzeyinden atılması için bir aylık süre gerekmektedir. Sedef hastalarında ise deri tam olgunlaşamaz ve deri yüzeyinde hücreler birikerek sedefi görünüme neden olur.

Dünya çapında ortalama yüz milyon kişiyi etkilemekte olan bu hastalık kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülmektedir. Dikkatli incelenirse toplumun %1’inde bu hastalık bulunabilmektedir. Genellikle genç yaşlarda ortaya çıkar, nüksler ve iyileşmelerle yaşam boyunca devam eder. Şiddeti ve dağılım bölgeleri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilmektedir.

Sedef Hastalığı Bulguları

Sedef hastalığının farklı tipleri vardır. Bu nedenle bulgular hastalık tipine göre değişmektedir. Sedef hastalığında rastlanan bulgular aşağıdaki gibidir:

• Plak Psoriasis: En sık görülen formdur. Üzerinde sedef rengi pullanma görülen pembe-kırmızı renkli lezyonlarla seyreder.
• Guttat Psoriasis: Genellikle çocuklarda olur. Damla şeklinde ve vücutta çok sayıda görülmektedir.
• Eritrodermik Psoriasis: Daha nadir görülen bu formda pullanma belirgin değildir. Tüm vücudun %80-90’ını kaplayan kızarıklık mevcuttur. Ciddi bir durumdur. Genellikle hastaneye yatırılarak tedavi edilmektedir.
• Püstüler Psoriasis: İçi sarı iltihap dolu, toplu iğne başı büyüklüğünde kesecikler şeklinde görülmektedir. Ateş, halsizlik yapabilmektedir. Genellikle hastaneye yatırılarak tedavi edilmektedir.
• El-Ayak Psoriasisi: Sadece avuç içi ve ayak tabanları tutulmaktadır.
• Tırnak Psoriasisi: Tırnakta çukurcuklar, kalınlaşma, tırnak yatağından ayrılma, renk değişiklikleri görülebilmektedir. Genellikle mantar hastalığı ile karıştırılmaktadır.
• Eklem Psoriasisi (Psoriatik Artrit):  Eklemleri tutan sedef hastalığı formudur. Eklemlerde şişlik, ağrı, ısı artışı ile başlar. Tedavi edilmezse kalıcı eklem şekil bozuklukları ve buna bağlı sakatlıklara neden olabilmektedir.

Sedef Hastalığı Vücudun Hangi Bölgelerinde Görülür?

En sık olarak saçlı deride, diz ve dirseklerde görülmesine rağmen, genital bölgede, göz kapaklarında, tırnaklarda ve diğer tüm vücut bölgelerinde de ortaya çıkabilmektedir.

Sedef Hastalığı Sebepleri Nelerdir?

Sedef hastalığının kesin nedeni henüz aydınlatılamamıştır. Bağışıklık sistemi hücrelerinin anormal çalışmaları sonucu olduğu düşünülmektedir. Tamamen kalıtımsal bir hastalık değildir. Fakat genel olarak hastaların %25-40’ında ailesinde sedef hastalığı olan birey vardır. Sedef hastalığı olan anne veya babanın çocuğunun sedef hastalığına yakalanma ihtimali çok daha yüksektir. Ancak bu durum kesin yakalanacakları anlamına gelmemektedir.

Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Yaz aylarında güneş ışığının sedef hastalığına olumlu etkisi vardır. Fakat güneş yanığından korunmak gerekir. Çünkü güneş yanığı hastalığı alevlendirebilir. Dolayısıyla çok uzun süre ve öğlen saatlerinde güneşe maruz kalınmamalıdır.

Tetikleyici Faktörler Nelerdir?

Sedef hastalığını tetikleyen faktörler aşağıdaki gibidir:

• Travma ( Kaşıma, kese yapmak, tahriş)
• Stres
• Sağlıksız beslenme (‘Sedef Hastalarında Beslenmede Nelere Dikkat Edilmeli?’ yazımıza göz atarak detaylı bilgi alabilirsiniz.)
• Alkol, sigara
• İlaçlar (Kullandığınız ilaçları mutlaka doktorunuza söyleyiniz)

Sedef Hastalığı Tedavisi

Tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:

Topikal Tedaviler (Sürme İlaçlar)

• Steroidli Kremler: Kortizon içeren bu kremler genellikle 2-4 haftalık sürelerle veya haftanın belirli günleri kullanılmaktadır. Kortizonlu kremlerin uzun süre kontrolsüz kullanımında deri incelmesi, damarlarda belirginleşme, deri enfeksiyonları gibi birçok istenmeyen yan etkiye neden olabilir. Bu nedenle mutlaka dermatolog kontrolünde kullanınız.
• D Vitamini ve A Vitamini İçeren Kremler: Kortizonlu kremlerle birlikte veya tek başına kullanılabilir. Kortizonlu kremlerin uzun dönem yan etkilerinden korunmak için bu kremlerle tedaviye devam edilebilmektedir.
• Katran İçeren Karışımlar: Katranlı şampuanlar ve kremler kötü kokusuna rağmen pullanmayı iyileştirmektedir. Günümüzde genellikle karışım ilaçlarla birlikte reçetelendirilmektedir.

Şiddetli olmayan sedef hastalığında 1. basamak ve en önemli tedavi sürme krem tedavilerdir. Bu nedenle kremlerinizi dermatoloğunuzun önerdiği süre ve dozda kullanınız.

Sedef hastalığının günümüzde kesin tedavisi olmasa da kontrol altına alınabilmektedir. Halk arasında kremlerin etkisiz olduğuna veya haplar ve iğnelerin daha etkili olduğuna dair söylemlere itibar etmeyiniz. Sedef hastalığında şiddete ve sedefin türüne göre tedavi şeması kişiden kişiye değişmektedir.

Bir Seferde Ne Kadar Krem Uygulamalıyım?

Bunun için doktorların oluşturduğu “parmak ucu ünitesi” hesaplanabilir. İşaret parmağının son boğumunun boyunu kaplayacak krem miktarına “1 parmak ucu ünitesi” denir. Aşağıda diğer vücut kısımları için gerekli olacak parmak ucu ünite miktarları gösterilmiştir.

• Saçlı deri: 3 parmak ucu ünitesi
• Bir el (parmaklar da dahil tamamı): 1 parmak ucu ünitesi
• Her iki avuç içi: 1,5 parmak ucu ünitesi
• Bir kol (eli de kapsar): 4 parmak ucu ünitesi
• Bir ayak: 1,5 parmak ucu ünitesi
• Dirsekler: 1 parmak ucu ünitesi
• Dizler: 1 parmak ucu ünitesi
• Gövde (boyu ile kalça arasındaki her yer): 8 parmak ucu ünitesi
• Genital bölge: 0,5 parmak ucu ünitesi

Fototerapi (Puva, Uvb, Işık Tedavisi)

Güneş ışığının bazı dalga boyları kullanılarak uygulanan bir tedavidir. Genellikle haftada 2-3 defa uygulanır. Bu ışık tedavisi solaryumla karıştırılmamalıdır. Burada ışığın sadece belli bir fraksiyonu, belli dozlarda ve doktor kontrolünde uygulanmaktadır.

Sistemik Tedavi

Orta ve şiddetli sedef hastalıklarında dermatoloğunuzun uygun gördüğü doz ve sürede, haplar veya iğneler kullanabilirsiniz. Bu tedaviler yan etkilerin takip edilmesi açısından düzenli aralıklarla doktor kontrolünde yapılmalı, istenen tahliller aksatılmamalıdır.

Sedef hastalığı için olan ilaçlarınızı doktorun önerisine göre kullanınız!

Öneriler

Sedef hastalığı için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz.

• Kan yağlarında artış, obezite, tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı ve kalp hastalıkları, sedef hastalarında genel popülasyona göre daha sıktır. Bu nedenle sedef hastalarının yaşam biçimlerine çok dikkat etmeleri önerilmektedir. Sağlıklı beslenme ve egzersiz bu hastalıkların riskini en aza indirecektir.
• Sigara ve alkol kullanmayınız.
• Sedef hastalığına bazen eklem hastalığı da eşlik edebilmektedir. Eklem ağrıları olduğunda mutlaka doktorunuza danışın.
• Sedef hastalarının halk tarafından yanlış algılanmaları, bulaşıcı bir hastalık olarak düşünülmesi hem özel hem çalışma hayatını etkileyebilmektedir. Bu nedenle bu duyguları yönetebilmek açısından psikiyatri ile işbirliği içinde olmakta fayda vardır.
• Sedef hastaları denize ve havuza girebilmektedir. Sedef hastalığında mikrobik bir neden yoktur. Bu nedenle hem hasta hem çevresindekiler için herhangi bir risk oluşturmaz.
• Havuzdaki klor ve denizdeki tuz deride tahrişe ve aşırı kurumaya neden olabileceği için, sonrasında hemen duş alıp nemlendirici sürülmesi önerilmektedir.