Çıban ve Arpacıklar 13.402 kere okundu.

Çıban; kıl köklerinde meydana gelen ve genellikle yüz, saçlı deri, boyun ve sırtta görülen ağrılı bir cilt enfeksiyonudur.
post

Deri yüzeyinde aniden beliren çıban, stafilokok adlı bakterilerin yol açtığı enfeksiyon sonucunda oluşan ağrılı bir deri hastalığıdır. Stafilokok bakterileri vücuda deri yüzeyinde bulunan kıl köklerinden girer ve çevredeki yağ tabakasında üreyerek çoğalmaya başlar. Vücudun savunma mekanizmalarından biri olan akyuvarlar, bu noktada birikmeye başlar. Küçük bir sivilce gibi oluşmaya başlayan çıban giderek irileşir ve büyük bir kitleye dönüşür.

Çıban Nedir?

Cilt üzerine yerleşen bazı bakteriler deri içine girmeye çalışır ve bu sırada da bir kısmı kıl köklerine yerleşir. Bu duruma karşı da vücudun savunma sistemi alyuvar üretir ve bakterilerin çoğaldığı bölgeye gönderir. Burada bakteriler ve alyuvarlar arasında bir mücadele başlar. İkisinin de sayısı giderek artar.

Sonuç olarak kıl folikülü veya yağ bezleri etrafında iltihap dolu deri enfeksiyonları oluşur ve bunlara çıban denir. İltihap deri altında biriktikçe kırmızı, ağrılı bir şişliğe neden olmaktadır. Göz kapağında meydana gelen çıbanlar arpacık olarak isimlendirilmektedir.

 

Türleri nelerdir?

Etken mikroorganizmaya göre farklı çıban türleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

  • Şark Çıbanı: Halep çıbanı, Bağdat çıbanı ve güzellik yarası olarak da bilinmektedir. Kutanöz leishmaniasis adlı paraziti taşıyan kum sineklerinin ısırması ile insana bulaşmaktadır.
  • Kara Çıban: Şarbon olarak da bilinmektedir. Halk arasında çoban çıbanı gibi farklı isimlerle de anılmaktadır. Bacillus anthracis bakterisinin yol açtığı çıban; inek, koyun ve keçi gibi hayvanlardan ya da bakterinin bulunduğu eşyalara temas sonucu insana bulaşabilmektedir.
  • Şirpençe Çıbanı: Aslan pençesi olarak da bilinen çıbanın tıptaki adı karbonküldür. Staphylococcus aureus bakterisinin yol açtığı bu türü diğer türlerine göre çok daha ağır seyirlidir. Deride çıban oluşumunun yanı sıra ateş, titreme ve üşüme gibi belirtilere yol açmaktadır.

Çıban Belirtileri Nelerdir?

Stafilokok bakterilerinin yol açtığı çıbanlar, oluşumunun ilk zamanlarında hafif kızarıklık ya da sivilce şeklinde belirti göstermektedir. Ardından hafif bir şişlik ve yanma ile büyümeye başlamaktadır. Deri yüzeyinde bezelye ya da nohut büyüklüğünde şişliğe yol açan çıban, sert bir dokuya sahiptir ve dokunulduğunda ağrıya yol açar. Etrafında oluşan kızarıklık, sıcaklık artışıyla birlikte görülebilmektedir.

Çıbanın ortasında çoğunlukla beyaz ya da sarı renkli bir uç bulunmaktadır. Ağrısı giderek artan çıbanın oluşturduğu iltihap özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde kana karışarak vücuda yayılabilmektedir. Bu tip durumlarda;

  • Ateş,
  • Hâlsizlik,
  • Üşüme ve
  • Titreme gibi belirtilere neden olabilmektedir.

Kimlerde Daha Sık Görülür?

Çıbanlar fazla kilolu kişilerde, sentetik kıyafet giyenlerde, düzensiz beslenenlerde, temizliğine dikkat etmeyen kişilerde, kansızlığı olanlarda, şeker hastalarında ve vücut savunma sistemi zayıf olanlarda daha sık görülmektedir.

Arpacık ve Çıbanların Evde Tedavisi için Öneriler

Arpacık ve çıbanların evde tedavisi için alttaki önerileri izleyebilirsiniz:

  • Sıcak kompres hazırlayın: Sıcak kompres şeklinde ısı uygulanması çıban ve arpacıkları kendi kendine tedavi etmenin en iyi yoludur. Sıcak kompres yapmak için temiz bir havlu sıcak suyla ıslatılır. Özellikle çocuklarda çok sıcak su kullanmamaya dikkat edilmelidir.
  • Sıcak kompresi uygulayın: Etkilenen bölge üzerine 10 – 15 dakika kompresi tutun. Bunu, çıban veya arpacık iltihabını boşaltana ve iyileşene kadar günde 3 – 4 kez yapın. Asla kendiniz sıkmayın veya delmeyin. Çünkü bu enfeksiyonun yayılmasına yol açabilmektedir.
  • Bölgeyi temiz tutun: Daima bölgeyi temiz tutun. Çıban ve arpacığa dokunmaktan veya ovalamaktan kaçının. Eğer arpacığınız varsa, iyileşene kadar göz makyajı yapmaktan veya lens takmaktan kaçının.
  • Kapalı tutun: Çıbanınız patladıysa iyileşirken enfeksiyonu önlemek için steril bir bandaj veya gazlı bezle kapatabilirsiniz.

Çıbanlar ve arpacıklar ağrılı ise ağrıyı azaltmak için uygun dozlarda asetaminofen veya ibuprofen gibi bir ağrı kesici alınabilir.

Çoğu çıban ve arpacık 1 – 3 hafta içinde kendiliğinden iyileşecektir. Fakat başladıktan birkaç gün sonra ağrı ve şişlik kötüleşirse, başka çıban veya arpacık çıkarsa, ateş veya görme problemi gelişirse doktorunuza başvurun.