Vitiligo (Ala hastalığı, Alaca Hastalığı) 3.470 kere okundu.

Vitiligo, derinin rengini sağlayan pigment maddesini üreten hücrelerin (melanosit) o bölgeden kaybolmasıyla oluşan bir hastalıktır. Vücudun belirli yerlerinde ortaya çıkan beyaz lekelerle kendini göstermektedir. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilmektedir. Ancak genellikle yüz, koltuk altı, meme, genital bölge, kasıklar, diz, dirsek, el ve ayak sırtlarında görülmektedir. Genellikle simetriktir yani vücudun her iki yarısını da tutmaktadır. Bulaşıcı değildir. Ala hastalığı ya da alaca hastalığı olarak da bilinmektedir.

Vitiligo Bulguları Nelerdir?

Vitiligo bulguları aşağıdaki gibidir:

• Pigment kaybının seyri ve şiddeti herkeste farklıdır. Açık tenli kişilerde hastalık yazın güneşte yanan bölgelerle vitiligo bölgeleri arasındaki renk farkının ortaya çıkmasıyla anlaşılmaktadır. Esmer tenli hastalarda ala hastalığı daha belirgindir ve hemen fark edilir.
• Hastalığın şiddetli olduğu kişilerde pigment kaybı vücudun her yerini kaplayabilmektedir. Hastalığın ne kadar ilerleyeceği ve ne kadar bölgeyi tutacağını önceden kestirmek pek mümkün değildir.
• Tipik vitiligolu deri alanları süt beyazı rengindedir. Ancak aynı vitiligo alanı içindeki pigment kaybının derecesi değişik olabilmektedir. Bu nedenle aynı alanlarda farklı tonlarda deri görülebilmekte veya koyu renkli bir alanı daha açık renkte bir deri alanı çevreleyebilmektedir.
• Bazı kişilerde belli bir alanda sınırlı olabildiği gibi, vücutta yaygın ve dağınık yerleşimli veya vücudun tamamını kaplayabilmektedir.

Vitiligo Sebepleri Nelerdir?

Alaca hastalığının sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Derinin, saçların ve gözlerin rengini belirleyen, deri içinde yerleşmiş melanosit adı verilen hücrelerin yapmış olduğu melanin adındaki pigment boya maddesidir. Eğer bu hücreler ölür veya melanin pigmenti yapamazlarsa deri rengi açılır ve deri tamamen beyaz bir renge bürünür.
• Derinin pigment üreten hücrelerinin kaybolması vitiligoya neden olur. Sebebi tam olarak bilinmese de kişinin bağışıklık sisteminin renk hücrelerini yabancı madde olarak algılayıp onları yok etmesi teorisi üzerinde durulmaktadır.
• Vitiligo her 100 kişiden bir veya ikisinde görülmektedir. Hastaların yarısında hastalık 20 yaşından evvel başlar. Ortalama dört – beş vitiligolu hastanın birinde ailesinde benzer şikayetleri olanlar mevcuttur.
• Vitiligolu hastaların büyük çoğunluğu tamamen sağlıklıdır. Ancak vitiligolu hastalarda otoimmün hastalıklar, popülasyonun geri kalanına göre daha sıktır. Özellikle hashimato hastalığı (genellikle hipotiroidi ile seyreder), pernisiyöz anemi (bir çeşit kansızlık) ve diyabet (şeker hastalığı) daha sık saptanmıştır.
• Alaca hastalarında tutulan bölgeye göre saçlarda beyazlaşma görülebilmektedir. Ayrıca alopesi areata (saç kıran) görülme ihtimali daha sıktır.

Vitiligo Tedavisi

Açık tenli kişilerde normal derinin güneşte yanmasını önlemek, vitiligo bölgelerinin daha az fark edilebilir olmasını sağlayabilirsiniz. Cilt bronzlaştıkça aradaki fark belirginleşeceği için alaca hastalığı bölgelerinin görünümü daha rahatsız edici olabilmektedir.

Tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

Kamuflaj   

• Makyaj malzemeleri,bronzlaştırıcı kremler ve boyalarla vitiligolu alanlar kapatılabilmektedir. Vitiligolu bölgelere kullanmak için özel, uzun süreli kalıcı makyaj malzemeleri bulunmaktadır.
• Bronzlaştırıcı kremler ve losyonlar vitiligolu deride melanositlere gerek kalmadan bronzlaştırıcı etki yaparlar ve uzun süre etkilerini gösterirler. Bu maddelerin hiçbirisi hastalığı tedavi etmez ancak görünümü değiştirirler ve fark edilmemesini sağlarlar.
• Bunların dışında normal pigmenti tekrar geri getirmek için (repigmentasyon) veya vitiligolu alanların dışındaki sağlam derideki pigmentleri ortadan kaldırmak (depigmentasyon) için çeşitli tedaviler bulunmaktadır.

Krem / Merhem Tedavileri   

• Kortikosteroid içeren kremlerin vitiligolu alanlara sürülmesi ile kaybolan pigmentin geri gelmesi sağlanabilmektedir. Bu tür ilaçlar diğer tedavilerle beraber de kullanılabilmektedir. Tedavi 4 – 6 ay sürebilmektedir. Dermatolog kontrolünde kullanılmalıdır. Çünkü bu ilaçların uzun süre kullanımı deride incelme, çatlaklar, kılcal damar oluşumu ve nadiren de kıllanma yapabilmektedir.
• Takrolimus ve pimekrolimus içeren kremler, özellikle baş ve boyun gibi ince ve hassas bölgelerde tercih edilmektedir. Genellikle günde iki defa ve başlangıçta 6 ay süreyle kullanılır. Etki görülürse tedavi 12 ayın üzerine çıkarılabilir. Kullanım süresi boyunca mutlaka dermatolog takibinde olunmalıdır.

Işık Tedavileri   

• Normal derinin vitiligolu alanlara çeşitli yöntemlerle transfer edilmesiyle (greft) vitiligolu alanların tedavi edilmesine çalışılmaktadır. 12 yaşından büyük hastalarda, küçük çaplı, 6 aydan uzun süredir çapı değişmeyen, diğer medikal tedaviler denenmiş ve yanıt alınmamış vitiligo alanlarına uygulanabilmektedir. Öncelikle uygulanması gereken bir tedavi şekli değildir.
• PUVA(Psoralen+UVA), psoralen olarak bilinen ilaçların ultraviyole ışınları ile uygulandığı bir repigmentasyon tedavisidir. El ve ayaklardaki vitiligonun PUVA tedavisine cevabı daha düşüktür.
• PUVA tedavisi deri hastalıkları uzmanının yakın takip ve kontrolünde yapılmalıdır. Yan etkileri; güneş yanığı, kuruluk, uzun dönemde deride çillenme, bazı deri kanserlerinin riskinin artmasıdır. PUVA tedavisi almadan 2 saat önce içilen haplar (psoralenler) güneş ışığına duyarlılığı artırdıkları için ilaç alımından itibaren 12 saat süreyle güneşe maruz kalınmamalı ve güneş gözlükleri kullanılmalıdır. Güneş gözlükleri kullanılmadığı takdirde gözlerde katarakt oluşum riski artacaktır. Nadiren göz dibi etkilenerek körlük oluşabilmektedir. PUVA tedavisi 12 yaşından küçük çocuklara, gebe ve emziren kadınlara ve bazı özel hastalığı olanlara uygulanmamalıdır.
• Kanıtlanmamış olmakla birlikte ginkgo biloba gibi bazı vitamin takviyeleri sınırlı sayıda hastada etkili bulunmuştur.

Beyazlatma Tedavisi   

Depigmentasyon tedavisi uzun süren ve çok yaygın alaca hastalığı olgularında uygulanabilen, geride kalan normal derinin pigmentinin ortadan kaldırılmasına yönelik bir tedavi şeklidir. Böylelikle bütün vücut derisi vitiligo beyazına döner. Bu işlem hidrokinon monobenzil eter isimli kimyasal madde ile gerçekleştirilmektedir. Uygulama yaklaşık 1 yıl kadar sürer ve oluşan depigmentasyon genellikle geriye dönüşümsüz ve kalıcıdır.

Bütün bu tedavi yöntemlerine rağmen vitiligonun tedavisi zor, hasta için yorucu ve moral bozucu olabilmektedir. Birçok tedavi yönteminde renk pigmentleri geri gelse bile 1 – 2 yıl içinde tekrar alaca hastalığı ortaya çıkabilmektedir. Vitiligo alanlarının üzerinde geri gelen pigmentler noktacıklar şeklinde oluşabilir ve deri tamamen eski haline dönmeyebilir. Bu nedenle bazen sınırlı ve küçük alanda sınırlı vitiligonun en iyi tedavisi onu kendi haline bırakmaktır.

Alaca hastalığı alanında hala yoğun araştırmalar sürmektedir. Bu araştırmaların ışığında etkili yeni tedavi yöntemlerinin geliştirileceği kaçınılmazdır.

Vitiligo için Öneriler

• Vitiligolu bölgede güneş ışınlarına karşı doğal koruyucu pigmentler olmadığı için çok kolay güneş yanığı oluşabilmektedir. Bu nedenle güneşin şiddetli olduğu öğle saatlerinde güneşten kaçınılmalıdır.
• Güneş koruma faktörü (SPF) 50 olan bir güneş koruyucu kremin giysilerle örtülmeyen deri bölgelerine sürülmesi gerekmektedir. Böylelikle hem olası güneş yanıklarından kaçınılır hem de renk farkının belirginleşmesi önlenir.
• Dövme yaptırmak, vitiligo alanı oluşumunu tetikleyebilmektedir. Bu nedenle önerilmemektedir.