Ürtiker (Kurdeşen, Dabaz) 8.772 kere okundu.

Ürtiker, derinin herhangi bir yerinde çıkabilen pembe - kırmızı renkli deri şişliğidir. Halk arasında kurdeşen dökmek olarak bilinmektedir.
post

Kurdeşen ya da tıbbi adıyla ürtiker, ciltte aniden ortaya çıkan ve ortası soluk kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır. Halk arasında kurdeşen dökmek olarak da tabir edilmektedir. Vücutta genellikle belirli bir bölgede ortaya çıkmaktadır.

Kurdeşen Nedir?

Ürtiker (kurdeşen), derinin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilen pembe - kırmızı renkli deri şişliğidir.

Bulguları Nelerdir?

Kurdeşen bulguları aşağıdaki gibidir:

●       Ürtiker hastalarında, derinin herhangi bir yerinde pembe-kırmızı renkli deri şişlikleri ortaya çıkar. Bir ürtiker lezyonu ortaya çıktıktan sonra kızarır, kaşınır, kabarır. Birkaç saat içinde solar ve iz bırakmadan kaybolur.

●       Solması nadiren 24 saati bulabilmektedir.

●       Yeni alanlar oluşurken, eski alanlar sönebilir. Kurşun kalem silgisinden yemek tabağı büyüklüğüne kadar varabilir. Birbirleriyle birleşerek daha büyük şişlikler yapabilmektedir.

●       Genellikle kaşıntılıdır. Fakat yanma, batma, sızlama gibi şikayetler de yapabilir.

●       Gözler, dudaklar ve cinsel organlarda gelişirse bu bölgeler çok fazla şişebilir. Korkutucu görünümü olsa da genellikle tedaviyle hızlıca geriler.

Ürtiker Sebepleri Nelerdir?

Ürtiker, kan hücrelerinin derideki kılcal damarlardan dışarı sızması sonucu oluşmaktadır. Toplumun yaklaşık %20’sinin hayatının en az bir döneminde ortaya çıkmaktadır. Genellikle birkaç gün ile birkaç hafta arasında ortadan kaybolur. Nadir olarak kişide yıllarca devam edebilmektedir.

Akut Ürtiker

6 haftadan daha kısa süren ürtikere“ Akut Ürtiker” adı verilmektedir. Sık görülen dermatolojik hastalıklardan bir tanesidir.

Akut ürtiker sebepleri aşağıdaki gibidir:

●       Enfeksiyonlar: En sık üst solunum yolları ve bağırsak enfeksiyonları neden olmaktadır.

●       İlaçlar: Hemen hemen tüm ilaçlar ürtikere sebep olabilmektedir. En sık; kas gevşeticiler, antibiyotikler, ağrı kesiciler, sinir ve uyku ilaçları neden olmaktadır. Vitaminler, besin takviyeleri gibi reçete dışında alınabilen diğer ilaçlar da ürtikere neden olabilmektedir. Bu nedenle bir ürtiker atağı geçirdiğinizde kullandığınız tüm ilaçları doktorunuza bildirmeniz gerekmektedir.

●       Yiyecekler: Kabuklu deniz ürünleri (karides, yengeç, ıstakoz) fındık, fıstık, çikolata, balık, domates, yumurta, baharatlar, çilek, kiraz gibi meyveler, egzotik meyveler (ananas, papaya, mango) kurdeşene en sık neden olan yiyeceklerdir. Çiğ yiyecekler, yiyecek katkı maddeleri ve salçaların, konserve gıdaların içindeki koruyucular da ürtikere neden olabilmektedir.

●       Sıcak, soğuk, egzersiz, basınç, güneş ışığı gibi fiziksel faktörler

●       Alerjik reaksiyonlar

●       Böcek ısırıkları

●       Diğer iç hastalıkları

Kendi hastalığınızda fark ettiğiniz çevresel faktörleri doktorunuzla paylaşmanız oldukça önemlidir.

Güneş ışığına bağlı olarak da ürtiker ortaya çıkabilmektedir. Kurdeşen güneşle temas eden bölgelerde birkaç dakika içinde ortaya çıkar ve genellikle 1-2 saatte kaybolur.

Soğuğa Bağlı Ürtiker

Sıklıkla karşılaşılan bir kurdeşen türüdür. Deri soğuğa maruz kaldıktan sonra ortaya çıkar. Eğer soğuk, vücudun geniş alanlarını etkilerse solunum yollarını da tutarak hayatı tehdit eden durumlara yol açabilir.

Bazen ürtiker; heyecanlanma, stres, sıcak duş veya egzersiz sonrası ortaya çıkabilmektedir. Çok yoğun egzersiz sonrası solunum yollarını da tutan şiddetli ürtiker gelişebilir. Dolayısıyla dikkatli olunmalıdır.

Dermografizm

Darbe ya da kaşıma ile sadece o bölgede oluşan ürtikere verilen isimdir. Toplumun %5’ ini etkilemektedir. Dermografizmi olan hastalara, künt uçlu bir kalemle kol iç yüzde yapılan bir çizme gibi basit bir testle tanı konabilir. Tedavisi diğer ürtiker tipleri ile aynıdır. Bu durum bazen aylar ya da yıllar boyunca devam edebilmektedir.

Günümüzde ürtikerin birçok sebebi bilinmesine rağmen kesin nedeninin belirlenmesi çok zordur. Nedeni bilinmese bile, tedavi şeması genellikle aynıdır. Hastalık ortalama 2-3 hafta içinde tedaviyle gerilemektedir.

Kronik Ürtiker

6 haftadan fazla süren ürtikere “Kronik Ürtiker” adı verilmektedir. Sebebini saptamak çok zordur. Özel bir test olmamakla birlikte tıbbi hikaye ve muayeneye göre bazı tetkikler yapılabilmektedir.

Kurdeşen Tanısı Nasıl Konulur?

Kurdeşen tanısı doktor tarafından yapılan muayene ile konulmaktadır. Akut ve kronik ürtikerin tanısıyla ilgili özel bir test yoktur. Genellikle ek tanı yöntemine ihtiyaç duyulmamaktadır. Ürtiker tanısı ile ilgili şüphe varsa deriden biyopsi ile 3-4 mm örnek alınarak mikroskopta incelenebilmektedir.

Alerjenlerle temas sonrası oluştuğuna dair kuvvetli şüphe veya hastanın bilinen alerjik başka hastalığı varsa (alerjik astım gibi) doktorun uygun gördüğü durumlarda IgE bakılabilir veya prick test (alerji testleri) yapılabilir.

Akut ürtikerde genellikle ek tetkik ve tahlillere ihtiyaç duyulmaz fakat kronik ürtikerde sebepleri araştırmak amacıyla daha detaylı kan, idrar, dışkı tahlilleri istenebilmektedir. Doktorunuz şüphelendiği durumlar açısından uygun tetkikleri isteyecektir.

Ürtiker Tedavisi

Kurdeşen tedavisi aşağıdaki şekildedir:

●       Hem akut hem kronik ürtikerde birinci basamak tedavi antihistaminik ilaçlardır. Doktorunuz size uygun doz ve süreyi belirleyecektir. Gerekli durumlarda kısa süreli kortizon içeren iğne veya haplar kullanılabilmektedir.

●       Kronik ürtikerin tedavisi zordur.  Aylar hatta yıllar boyunca antihistaminikler kullanılması gerekebilmektedir. Antihistaminiklerin yetersiz olduğu durumlarda başka tedavi seçenekleri de mevcuttur. Doktorunuz sizin için uygun tedavi yöntemini belirleyecektir.

Öneriler

Ürtiker şiddetli durumda ise nefes borusunda da şişliğe neden olabilmektedir. Hatta çok ender de olsa anaflaksi denilen, acil müdahale yapılmazsa ölümcül olabilecek, nefes alamama, tansiyon düşüklüğü ve kalp yetmezliğine neden olan durum eşlik edebilir. Bu nedenle nefes darlığınız olduğunda mutlaka en yakınınızdaki acil servise başvurmalısınız.